Yenidoğan Hastalıkları Nelerdir?
Anneler 40 haftalık zorlu gebelik sürecini tamamlayıp bebeklerini dünyaya getirdikten sonra tam rahat bir nefes alacakken yenidoğan hastalıkları ile karşılaşabilirler. Doğum sonrası yeni sürece alışmaya çalışan, bebekle arasındaki bağı kuvvetlendirmek isteyen, bebeğini sürekli emziren ve üzerine titreyen anne için hastalık süreci zor olacaktır. Bebekler normal doğumda sezeryan doğuma oranla hastalıklara karşı daha dirençli şekilde dünyaya gelirler. Bebek dirençli olarak doğsa bile bakteriler, virüsler, genetik doğuştan gelen faktörler yada çevresel fizyolojik etkiler nedeniyle yenidoğan hastalıkları ortaya çıkmaktadır? Bu hastalıkların kimisi basit bir tedavi süreciyle geçerken kimisi ciddi ve uzun soluklu tedaviler gerektirebilmektedir. En sık görülen hastalıklara değinmek istiyoruz.
Yenidoğan Sarılığı
Bebeklerin sindirim ve boşaltım sistemleri doğumdan sonra hemen yeni dünyaya uyum sağlayamaz ve gelişim sürecini devam ettirir. Bu arada bebeğin vücudunda doğumdan sonra biriken bilirubin denen maddeler atılamaz ve yenidoğan sarılığı denen hastalığa neden olur. Sarılık oluşmaya başladıktan sonra bebeğin göz içleri, derisi, bacak ve kolları sırasıyla sararır. Bebekte uykuya meyilli olma hali görülür. Yenidoğan sarılığı doğumdan sonra 2.-4. günde başlamakta ve genelde tedavi gereksinimine gerek kalmadan 1 hafta – 10 gün içerisinde kendiliğinden geçmektedir. Bebeğin vücudundaki bu bilirubin maddesi yavaş yavaş atılıyor ve fizyolojik sarılık denen bu durum geçiyor. Bunun dışında tehlikeli olan patolojik sarılık durumu bulunuyor. Patolojik sarılık anne bebek arasındaki kan uyuşmazlığı, anneden bebeğe geçen enfeksiyonlar yada annenin kullandığı çeşitli ilaçların bebeğe etkileri sonucunda meydana geliyor ve tedavi gerektiriyor. Bazen bebeklerde 2 haftadan daha uzun süren sarılık durumları meydana gelebiliyor.
Bebeklerde sarılık farkedildiğinde kesinlikle ciddiye alınıp doktora gidilmesi gereken bir durumdur. Doktor kontrolünde yenidoğan sarılığı değerlendirilmeli ve tedavi planı belirlenmelidir. Yenidoğan sarılığı erken sürede tedavi edilmediğinde kernikterus denen merkezi sinir sistemi hasarına yol açabilmektedir. Sarılık tedavisinde fototerapi uygulanmaktadır. Fototerapi ile özel dalga boyuna sahip bir ışık bebeğe yöneltilerek vücudundaki bilirubinlerin parçalanarak idrarla atılması sağlanıyor. Kan uyuşmazlığı kaynaklı sarılıkta ise daha ayrıntılı tedavi yöntemleri uygulanıyor.
Yenidoğanda Pamukçuk
Bebeğin ağız içinde doğum sonrası candida adı verilen bir mantar enfeksiyonu meydana gelebilmektedir. Bu enfeksiyon iç yanaklarda, dilde ve bademcikte yenidoğanda pamukçuk denen beyaz lekelere neden olmaktadır. Pamukçuk bazen emme sırasında meme ucundan da bebeğe aktarılabilmektedir. Pamukçuk hastalığı bebekte aşırı huzursuzluğa neden olduğu için bebeğin süt emmekten uzaklaşmasına neden olabilmektedir. Bu hastalığın tedavisinde bebeklere damla şeklinde ağza damlatılan antibiyotikler verilmektedir. Ağızda oluşan pamukçuklar elle kazınmamalıdır. Bu durum bebeğin ağzının tahriş olmasına neden olur. Karbonatlı su ile ağız içini temizlemek tedavi sürecini hızlandırabilmektedir. Anne sütü de iyileşme sürecini kolaylaştırdığı için bebek emmek istemesede bir şekilde bebeğe içirilmelidir.
Yenidoğanda Kolik
Bebeklerde gaz sancısına kolik denilmektedir. Bebek aç değilse, altı temizse ve görünürde başka bir sebep yokken ağlıyorsa muhtemelen gaz problemi vardır. Bebek kolik sancısı sırasında ellerini sıkar ve ayaklarını çekip gerdirir. Bebekte ilk 6 ay boyunca devam eden bu soruna karşı bebeği rahatlatmak için ayaklarını dizlerinden vücuduna doğru hafifçe bastırarak gaz çıkarmasına yardımcı olabilirsiniz. Bebeğin karnına ve sırtına masaj yaparakda gazını çıkartıp kolik ağrısının geçmesini sağlayabilirsiniz.
Yenidoğanda İshal
İshal yenidoğanlarda beslenmeye bağlı olarak sıklıkla yaşansa da beraberinde kusma, beslenme yetersizliği, ateş, halsizlik gibi durumlar varsa acilen bir doktora görünülmelidir. Şiddetli ve geçmeyen ishal bebekte aşırı sıvı ve elektrolit kaybına neden olarak hayatını riske sokabilir. Parazit ve virüsler yenidoğanda ishal görülmesine neden olduğu gibi yenidoğanın yeni yeni gelişmeye başlayan sindirim sistemi ishali tetikleyebilmektedir.
Yenidoğanda Konjoktivit
Yenidoğan bebeklerin gözlerinde çapak şeklinde iltihaplanmalara ve kızarıklığa neden olan hastalığa konjoktivit denilmektedir. Kirpiklerin birbirine yapışmasına, gözde sulanmaya neden olabilmektedir. Konjoktivit için evde temiz bir bez parçasını temiz hazır suyla ıslatarak bebeğin göz kapaklarındaki çapaklanmaları temizleyebilirsiniz. Uzun süre devam eden konjoktivit için doktorunuzdan göz damlası yazmasını talep edebilirsiniz.
Yenidoğanda Konak Pullanma
Bebeklerin saç derisinde kızarıklık, pul pul dökülme ve kabuklanma oluşturan hastalığa yenidoğanda konak adı verilmektedir. Konak bebeğin yağ bezelerinin fazla çalışmasına neden olan hormonal etkiler sonucunda oluşur. Bazı bebeklerde 1 ayda geçer bazılarında 6.aya kadar devam edebilir. Konağın tedavisi yoktur. Sadece kafanın temiz tutulması gerekmektedir. Bebeğin başında oluşan kabuklar koparılmamalıdır. Şampuan yada bebek cildine uygun masajlarla bakım yaparken kendiliğinden kuruyan kabuklar dökülecektir.
Yenidoğanda İsilik
Yazın sıcak dönemlerinde bebeğin cildi üzerinde görülen pembe veya kırmızı renkteki kabartılara isilik (miliaria) denilmektedir. Yenidoğanın kalın kıyafetlerle gezdirilmesi, sentetik veya dar kıyafetler giydirilmesi yenidoğanda isilik nedenleri arasında bulunmaktadır. İsiliğin hızlıca geçmesi için ılık suyla duş aldırmak, geniş ve ince kıyafetler giydirmek faydalı olacaktır. Yanma ve kaşıntı şikayetlerinin artması durumunda enfeksiyonal hastalık riskine karşın bir uzmana görünmekte fayda vardır.
Yenidoğanda İnmemiş Testis
Bebeklerin doğduktan sonra testisleri bazen bulunması gerek torba içinde değil de testis kanalına giden yol üzerinde yada vücut içerisinde kalmış olabilmektedir. Bebeğe ultrason çekilerek testisin bulunduğu kısım ve çevresindeki diğer organlar incelenir. Bebekte inmemiş testis tedavisi için genelde 1 yaşını doldurması beklenmektedir. Bir yaşını doldurmadan cerrahi tedavi önerilmemektedir. Tedavi edilmesi zorunludur çünkü tedavi edilmediğinde ileride kısırlık vb. sorunlara neden olabilmektedir.
Yenidoğanda Fıtık
Bebekler doğduktan sonra en çok göbeklerinde bazende kasık bölgelerinde fındık büyüklüğünde bir şişlik oluşur. Bu şişlik ağlama sırasında ortaya çıkar ve doktor kontrolüyle yenidoğanda fıtık tanısı koyulur. Yenidoğan fıtığı ilk 2 yıl cerrahi müdahale önerilmiyor çünkü hem bebek cerrahisinin çok riski olması hemde hızlı gelişim döneminde yapılmak istenmemesi sebebiyle sadece takip ediliyor. Bazen yenidoğan fıtıkları kendiliğinden kapanıp düzelebiliyor. 2 yaşına gelen bebekte fıtık düzelmemiş ise ameliyatla tedavi ediliyor.
